TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ XÂY DỰNG ĐẢNG TA TRONG SẠCH, VỮNG MẠNH "LÀ ĐẠO ĐỨC, LÀ VĂN MINH"

11/04/2025

Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam trong sạch, vững mạnh là nhiệm vụ quan trọng, giúp Đảng xứng đáng “là đạo đức, là văn minh” và lãnh đạo đất nước phát triển bền vững.
Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nhấn mạnh trong Bài nói tại lớp chỉnh huấn Trung ương (11-5-1952) rằng do điều kiện khó khăn, nhiều cán bộ, đảng viên chưa được huấn luyện đầy đủ, dẫn đến nhận thức chính trị còn hạn chế, mắc phải các khuyết điểm như quan liêu, công thần, tham ô, hủ hóa (1). Vì vậy, xây dựng Đảng chính là cơ hội để mỗi cán bộ, đảng viên rèn luyện, tu dưỡng, trở thành người cách mạng chân chính.
Trong Di chúc, Người căn dặn: “Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư” (2). Điều này xuất phát từ bản chất cách mạng của Đảng và mối quan hệ mật thiết với nhân dân. Tuy nhiên, tình trạng suy thoái về tư tưởng, đạo đức, tham nhũng vẫn tồn tại, trở thành nguy cơ lớn đối với sự nghiệp đổi mới của Đảng và Nhà nước.
Hội nghị Trung ương 4 khóa XI đã chỉ rõ những hạn chế trong công tác xây dựng Đảng, cảnh báo rằng nếu không khắc phục, sẽ ảnh hưởng đến vai trò lãnh đạo của Đảng và sự tồn vong của chế độ (3). Đồng thời, nghị quyết cũng nhận định: “Một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống” (4).
Do đó, việc nghiên cứu và thực hiện tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng sẽ góp phần quan trọng vào việc củng cố sự thống nhất trong Đảng, đảm bảo Đảng vững mạnh để lãnh đạo đất nước vượt qua mọi khó khăn, thách thức.

Một là: Xây dựng Đảng về tư tưởng, lý luận: Chủ nghĩa Mác - Lê-nin là nền tảng tư tưởng của Đảng
Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định vai trò quan trọng của lý luận cách mạng trong Đảng. Người dẫn luận điểm của V. Lê-nin: “Không có lý luận cách mệnh thì không có cách mệnh vận động” (5) và nhấn mạnh: “Lý luận như cái kim chỉ nam, nó chỉ phương hướng cho chúng ta trong công tác thực tế” (6). Theo Người, cách mạng muốn thành công cần có một học thuyết cách mạng đúng đắn dẫn đường.
Từ năm 1925-1927, trong tác phẩm Đường cách mệnh, Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Đảng muốn vững thì phải có chủ nghĩa làm cốt, trong Đảng ai cũng phải theo chủ nghĩa ấy” (9). Người khẳng định: “Chủ nghĩa chân chính, chắc chắn nhất, cách mệnh nhất là chủ nghĩa Lê-nin” (10). Nhờ chủ nghĩa Mác - Lê-nin soi đường, Đảng đã lãnh đạo cách mạng Việt Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Người khẳng định: “Chủ nghĩa Lê-nin là lực lượng tư tưởng hùng mạnh chỉ đạo Đảng chúng tôi” (11).
Tuy nhiên, Hồ Chí Minh nhấn mạnh lý luận phải gắn với thực tiễn. Người cảnh báo về bệnh giáo điều, học lý luận mà không biết vận dụng: “Lý luận rất cần thiết, nhưng nếu cách học tập không đúng thì sẽ không có kết quả” (12). Đảng phải biết kết hợp lý luận với thực tiễn cách mạng Việt Nam, không chỉ học thuộc lòng Mác - Lê-nin mà phải vận dụng sáng tạo vào thực tế (13). Người cũng căn dặn: “Học tập lý luận nhằm mục đích để vận dụng, chứ không phải học để tích lũy vốn lý luận” (14).
Hai là, thực hiện các nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt Đảng
Nguyên tắc tập trung dân chủ: Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định Đảng tổ chức theo nguyên tắc tập trung dân chủ, với kỷ luật và cơ quan lãnh đạo thống nhất. Các thành viên trong Đảng phải phục tùng các cấp lãnh đạo và giữ kỷ luật của giai cấp vô sản. “Dân chủ” và “tập trung” là hai yếu tố đi đôi, giúp tìm ra chân lý và phục vụ lợi ích của Tổ quốc và nhân dân (15).
Nguyên tắc tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách: Hồ Chí Minh chỉ ra rằng tập thể lãnh đạo giúp giải quyết vấn đề từ nhiều góc độ, tránh sai lầm. Tuy nhiên, khi vấn đề đã được thảo luận và kế hoạch rõ ràng, cần giao cho một cá nhân hoặc nhóm ít người phụ trách để công việc được thực thi hiệu quả (17). Nguyên tắc này giúp tránh tình trạng né tránh trách nhiệm và thiếu quyết đoán.
Nguyên tắc tự phê bình và phê bình: Chủ tịch Hồ Chí Minh xem tự phê bình và phê bình là vũ khí giúp Đảng tiến bộ, rèn luyện Đảng viên và tăng cường đoàn kết. Một Đảng không dám nhận khuyết điểm sẽ không thể phát triển. Việc tự phê bình và phê bình phải thực hiện nghiêm túc và thường xuyên để củng cố sự đoàn kết (19).
Kỷ luật nghiêm minh, tự giác: Hồ Chí Minh cho rằng kỷ luật nghiêm minh và tự giác là yếu tố quan trọng giúp Đảng mạnh mẽ và hiệu quả. Đảng viên cần có ý thức tổ chức, kỷ luật để công việc được thực hiện một cách nghiêm túc (21).
Đoàn kết, thống nhất trong Đảng: Đoàn kết là nền tảng để xây dựng sức mạnh tổng hợp của Đảng và toàn dân tộc. Hồ Chí Minh khẳng định mọi Đảng viên phải bảo vệ sự đoàn kết, thống nhất như bảo vệ con ngươi của mắt mình, đồng thời phải tu dưỡng đạo đức cách mạng và chống lại các biểu hiện tiêu cực (24).
Ba là, xây dựng mối quan hệ chặt chẽ giữa Đảng với nhân dân
Trong bài viết trên báo Sự thật số 120, ngày 15-10-1949, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Bao nhiêu lợi ích đều vì dân. Bao nhiêu quyền hạn đều của dân. Công việc đổi mới, xây dựng là trách nhiệm của dân. Sự nghiệp kháng chiến, kiến quốc là công việc của dân. Chính quyền từ xã đến Chính phủ Trung ương do dân cử ra. Đoàn thể từ Trung ương đến xã do dân tổ chức nên. Nói tóm lại, quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân” (25).
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh rằng cách mạng là sự nghiệp của nhân dân, và Đảng phải dựa vào dân, gắn bó mật thiết với dân để tồn tại và phát triển. Mục tiêu lãnh đạo của Đảng là mang lại lợi ích cho nhân dân. Để thực hiện điều này, Đảng phải là "người đầy tớ" của nhân dân. Để củng cố mối quan hệ giữa Đảng và nhân dân, Người yêu cầu cán bộ, đảng viên phải thường xuyên lắng nghe và thấu hiểu ý kiến của quần chúng, nhưng không được chạy theo quần chúng.
Bốn là, quan tâm xây dựng, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên có đức, có tài
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh vai trò quan trọng của cán bộ trong sự nghiệp cách mạng. Người cho rằng “Cán bộ là những người đem chính sách của Đảng, của Chính phủ giải thích cho dân chúng hiểu rõ và thi hành, đồng thời báo cáo tình hình dân chúng cho Đảng và Chính phủ để xây dựng chính sách đúng. Vì vậy, cán bộ là cái gốc của mọi công việc. Huấn luyện cán bộ là công việc gốc của Đảng” (26).
Theo Người, Đảng cần chú trọng đến việc xây dựng, phát hiện và sử dụng cán bộ, vì thành công hay thất bại của công việc phụ thuộc vào cán bộ. Người ví von việc nuôi dạy cán bộ giống như việc chăm sóc cây cối quý báu, phải trọng nhân tài và mỗi người có ích cho công việc chung (27). Tuy nhiên, Người cũng yêu cầu việc cất nhắc cán bộ cần phải xem xét kỹ lưỡng về khả năng, sự gần gũi và lòng tin của quần chúng, tránh đưa những người chỉ biết nói vào các vị trí lãnh đạo (28).
Hồ Chí Minh cũng chỉ ra tiêu chí của một cán bộ tốt, đó là người vừa có đức, vừa có tài, nhưng trong đó đạo đức là yếu tố cốt lõi. Người khẳng định: “Sông có nguồn mới có nước, cây có gốc mới vươn cao. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức dù tài giỏi mấy cũng không thể lãnh đạo được nhân dân” (29).
Năm là, thường xuyên chỉnh đốn và đổi mới Đảng
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh sự cần thiết phải thường xuyên xây dựng và chỉnh đốn Đảng. Mặc dù có nhiều đảng viên ưu tú, nhưng vẫn còn không ít đảng viên chưa thật sự trong sạch và vững mạnh. Để giữ gìn sự trong sạch của Đảng, Người đã căn dặn trong Di chúc: “Việc cần làm trước tiên là chỉnh đốn lại Đảng, làm cho mỗi đảng viên, mỗi đoàn viên, mỗi chi bộ đều ra sức làm tròn nhiệm vụ Đảng giao phó, phục vụ nhân dân” (30). Người cũng cảnh báo về mối nguy hiểm của chủ nghĩa cá nhân, khẳng định: “Một dân tộc, một Đảng và mỗi con người có sức hấp dẫn lớn hôm qua, nhưng nếu không giữ gìn lòng dạ trong sáng, sẽ không được yêu mến” (31).
Người chỉ ra rằng, để hoàn thành tốt nhiệm vụ, đảng viên và cán bộ phải tuân thủ nghiêm chỉnh đường lối của Đảng. Các cấp uỷ đảng cần tăng cường công tác kiểm tra để thúc đẩy và giáo dục đảng viên, cán bộ hoàn thành nhiệm vụ, làm gương mẫu cho nhân dân (32).
Trong giai đoạn hiện nay, Đảng phải khẳng định vai trò lãnh đạo, nâng cao năng lực và sức chiến đấu để đáp ứng yêu cầu lịch sử. Việc xây dựng Đảng phải là nhiệm vụ then chốt, quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh, từ đó làm cho Đảng trong sạch, vững mạnh, đáp ứng mọi thử thách của lịch sử.
Chú thích:
(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, H, 2002, t. 6, tr. 479;
(2) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 12, tr. 510;
(3) Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Hội nghị lần thứ tư, Ban Chấp hành Trung ương khoá XI, Nxb. Chính trị quốc gia, H, 2012, tr. 21;
(4) Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Hội nghị lần thứ tư, Ban Chấp hành Trung ương khoá XI, Nxb. Chính trị quốc gia, H, 2012, tr. 22;
(5) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 02, tr. 259;
(6) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 05, tr. 233 - 234;
(9) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 02, tr. 268;
(10) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 02, tr. 268;
(11) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 07, tr. 517;
(12) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 08, tr. 496;
(13) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 07, tr. 231;
(14) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 08, tr. 498;
(15) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 07, tr. 229;
(17) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 05, tr.504;
(19) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 05, tr. 261;
(21) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 05, tr. 258;
(24) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 12, tr. 510;
(25) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 05, tr. 698;
(26) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 05, tr. 269;
(27) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 05, tr. 273;
(28) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 05, tr. 274;
(29) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 05, tr. 252 - 253;
(30) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 12, tr. 503;
(31) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 12, tr. 557 - 558;
(32) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 11, tr. 300.